Το Γλωσσικό Πρόγραμμα ΜΑΚΑΤΟΝ

Το γλωσσικό πρόγραμμα  ΜΑΚΑΤΟΝ αναπτύχθηκε στην αρχή, πειραματικά, κατά τη δεκαετία του 1970 από τη  Βρετανίδα  λογοπεδικό[1] Margaret Walker. Αποτελούσε  το πρακτικό μέρος ενός προγράμματος  έρευνας,  και είχε ως στόχο να εφοδιάσει με κάποιο  μέσο επικοινωνίας ενήλικες τροφίμους ενός ιδρύματος, οι οποίοι ήταν κωφοί και με  σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες (νοητική υστέρηση).

 Το πρώτο Προνοιακό και Εκπαιδευτικό πλαίσιο στην Ελλάδα, που υιοθέτησε, χρησιμοποίησε και καθιέρωσε το ΜΑΚΑΤΟΝ, ως επίσημο τρόπο επικοινωνίας, ήταν το Ίδρυμα για το Παιδί  «Η  Παμμακάριστος».  Από το 1999 «Η Παμμακάριστος», ως νόμιμος αντιπρόσωπος του προγράμματος στην Ελλάδα,  ίδρυσε το ΜΑΚΑΤΟΝ ΕΛΛΑΣ  το οποίο έχει αναλάβει  τη διάδοση και υποστήριξη του προγράμματος στη χώρα μας.

Το ΜΑΚΑΤΟΝ είναι ένα γλωσσικό πρόγραμμα που παρέχει ένα μέσο επικοινωνίας και ενθαρρύνει την ανάπτυξη γλωσσικών δεξιοτήτων σε παιδιά και ενήλικες με επικοινωνιακές διαταραχές. Επίσης χρησιμοποιείται για  την εισαγωγή  στη διαδικασία εκμάθησης της  γραφής και της ανάγνωσης αλλά και ως ένας τρόπος εναλλακτικής επικοινωνίας , όπου αυτό κριθεί απαραίτητο.

Χρησιμοποιείται σε άτομα με  βαριές, σοβαρές, μέτριες ή ελαφρές μαθησιακές δυσκολίες (νοητική υστέρηση), σε άτομα με αυτισμό, σε άτομα με σωματικές αναπηρίες και σε άτομα με αισθητηριακές ή πολυαισθητηριακές αναπηρίες. Επίσης, σημαντική βοήθεια παρέχει, σε παιδιά με  Ειδική Γλωσσική Διαταραχή ή/και με άλλες αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές και σε άτομα με επίκτητες γλωσσικές διαταραχές (αφασίες, δυσφασίες, δυσαρθρίες, διαταραχές της φωνής κ.α) (Walker 1980).

Το ΜΑΚΑΤΟΝ μπορεί να χρησιμοποιηθεί από γονείς, εκπαιδευτικούς, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, λογοπεδικούς, ψυχολόγους, ιατρούς και οποιονδήποτε άλλο, ειδικό ή μη,  έρχεται σε επαφή  με άτομα που έχουν προβλήματα επικοινωνίας.

Αποτελείται από ένα  βασικό λεξιλόγιο που περιέχει 450 έννοιες και το οποίο είναι χωρισμένο σε οχτώ αναπτυξιακά στάδια. Ο διαχωρισμός των σταδίων έγινε σύμφωνα με την εμφάνιση των εννοιών στο λεξιλόγιο των φυσιολογικά αναπτυσσόμενων παιδιών και  σύμφωνα με τις επικοινωνιακές ανάγκες των παιδιών σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο. Παράλληλα με το βασικό λεξιλόγιο, υπάρχει το λεξιλόγιο πηγή, το οποίο λειτουργεί συμπληρωματικά ως προς το πρώτο, παρέχοντας τη δυνατότητα διεύρυνσής του, για άτομα που το έχουν ανάγκη. Το λεξιλόγιο πηγή αποτελείται  από 7000 έννοιες περίπου, οι οποίες είναι ταξινομημένες σε θεματικές ενότητες.

Για τη διδασκαλία του χρησιμοποιείται η πολυαισθητηριακή προσέγγιση, εφόσον συνδυάζει τη χρήση  προφορικού λόγου, νοημάτων και γραπτών συμβόλων.

Το μέγεθος του λεξιλογίου είναι, εσκεμμένα, περιορισμένο για να μην επιβαρύνει τη μνήμη και ο σχεδιασμός του επιτρέπει στα άτομα να μαθαίνουν προοδευτικά το λεξιλόγιο με το δικό τους εξατομικευμένο ρυθμό και σύμφωνα με τις προσωπικές, επικοινωνιακές τους ανάγκες. Λέξεις που δεν έχουν σχέση με τις εμπειρίες του ατόμου παραλείπονται, ενώ άλλες σημαντικές για τις ανάγκες και τις εμπειρίες του, αν και βρίσκονται σε  στάδια του λεξιλογίου πιο προχωρημένα, μπορούν να χρησιμοποιούνται και να διδάσκονται από την αρχή ή όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο. (Walker et. al 1984).

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ευέλικτο πρόγραμμα του οποίου ο στόχος  είναι να διασφαλίσει,  ακόμη και όταν η περιορισμένη μαθησιακή ικανότητα  του ατόμου το εμποδίζει να προχωρήσει πέρα από τα αρχικά στάδια,  κάποιο επίπεδο επικοινωνίας  που ενδέχεται να είναι περιορισμένο, πλην όμως λειτουργικό  για να εκφράζει τις καθημερινές ανάγκες και επιθυμίες του (Walker 1980).

Τα  νοήματα που χρησιμοποιούνται από το ΜΑΚΑΤΟΝ ΕΛΛΑΣ, προέρχονται από την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, όπως το ίδιο συμβαίνει και σε κάθε χώρα, από της οποίας τη νοηματική γλώσσα των κωφών δανείζεται τα νοήματα  του το πρόγραμμα ΜΑΚΑΤΟΝ.

Από το 1976, δημιουργήθηκε η ανάγκη ταύτισης των νοημάτων με γραφικά σύμβολα. Σύμφωνα με το πνεύμα της πολυαισθητηριακής προσέγγισης του προγράμματος (δηλαδή χρήση νοημάτων, συμβόλων και ομιλίας) τα σύμβολα χρησιμοποιούνται για παιδιά και ενήλικες με ή χωρίς σωματική αναπηρία, για την ανάπτυξη της δομής της γλώσσας αλλά και για την  ανάπτυξη προαναγνωστικών δεξιοτήτων που θα αποτελέσουν τη γέφυρα για την επίτευξη της εφαρμογής της κλασσικής μεθόδου ανάγνωσης, όταν αυτή κρίνεται δυνατή (Grove & Walker 1984).

Τα σύμβολα του ΜΑΚΑΤΟΝ παρέχουν τη δυνατότητα του άμεσου και  απτού  χειρισμού της γλώσσας, από τα παιδιά και τους ενήλικες με διαταραχές στην επικοινωνία,  βοηθώντας ιδιαίτερα  στον τομέα της δόμησης της γλώσσας και διευκολύνοντας την κατανόηση των μερών του λόγου που την  αποτελούν.

Ιδιαίτερης σημασίας, θεωρείται μια τέτοιου είδους προσέγγιση, στα άτομα με βαρηκοΐα ή κώφωση εφόσον η εξέλιξη της επιστήμης επιτρέπει την πρώιμη διάγνωση  αυτών των διαταραχών (Gerber 1991).

[1] Λογοπεδικός (λογοπαθολόγος, λογοθεραπευτής)

—

Πηγή εικόνων – βίντεο:   makatonhellas.gr